Pampamahalaang Pamantasan ng Mariano Marcos

KOLEHIYO NG EDUKASYONG PANGGURO

Lungsod ng Laoag

                                                  MASUSING BANGHAY ARALIN SA

PAGTUTURO NG FILIPINO BAITANG 7

Setyembre 2012

Inihanda ni:

SHERYL A. DOMINGO

Ipinahanda ni:

PROF. LILYBETH C. AGNO

Isang Masusing Banghay-Aralin 

sa Filipino Ikapitong Baitang

1. Mga Layunin

Matapos mailahad ang iba’t ibang bahagi ng tula, ang mga mag-aaral sa ikapitong baitang ay inaasahang:

1. mabasa nang malakas at madamdamin ang bahagi ng tula;

2. maibigay ang kahulugan ng mga salita sa tulong ng context clue;

3. makasagot sa mga tiyak na tanong tungkol dito;

4. masuri ang tula at matukoy ang mga sangkap na nagamit dito;

5. mabigyang halaga ang kasiningan at kabuluhan ng tulang binasa ayon sa pansarili; at

6. makabuo ng isang payak at masining na paglalarawan.

2. Paksang Aralin

Kasanayan: Pagsusuri sa Tula

Lunsaran: Salamin ni Assunta Cuyegkeng

                  Mga Sanggunian: Internet, Gabay ng Guro sa Pagtuturo ng Filipino sa Baitang 7

      Mga Kagamitan: salamin (mirror), tsart, litrato ng bawat mag-aaral noong bata pa

sila at ang pinakabagong litrato nila

      Teknik sa Paglinang Komprehensyon: Ugnayang Tanong Sagot

                  Iba Pang Teknik na Gagamitin: Fish bone organizer

 

3. Bago Bumasa
   
   
   Gawaing Guro                                                   Gawaing Mag-aaral
   
   
   
   

1. Pagganyak

Mayroon akong inihandang salamin.

Sino ang may gustong tumingin sa

kanyang sarili sa salamin?

Ma’am! (Magtataasan ng mga kamay

ang mga mag-aaral)

Ok, Mark!

(Kukunin ni Mark ang salamin.)

Ngayon Mark, maaari mo bang ilarawan

ang sarili mo base sa nakikita mo sa salamin?

Matangos po ang aking ilong, makinis ang aking balat sa mukha, katamtaman lang ang laki ng aking mga mata, ma’am.

Magaling Mark!

Sino pa ang may gustong maglarawan

sa kanyang sarili?

Ma’am!

Ok, Gelie!

Base po sa aking nakikita sa salamin, katamtaman ang laki ng aking ilong ganoon din ang aking mga labi ngunit manipis ang aking kilay, ma’am.

Magaling din, Gelie!

Hindi ba’t mayroon tayong iba’t ibang

taglay na hugis sa ating katawan?

Opo, ma’am!

Sino pa ang may gustong magbahagi?

Oops! Nararamdaman ko na may gusto

kang ibahagi Annei?

(Titingin sa salamin) Ako po’y kulot ngunit cute dahil ako’y maliit gayon din ang aking mukha.

Cute ka nga Annei!

Hindi man tayo cute, lahat naman tayo’y

magaganda’t gwapo.

Sang-ayon ba kayo?

Opo, ma’am!

Ano naman ang gamit ng salamin sa atin?

Jessa?

Ma’am para sa akin, importante ang gamit nito. Dito ko makikita ang aking pisikal na taglay.

Mahusay, Jessa!

Mayroon bang karagdagan, Gen?

Ma’am bawat indibidwal ay mayroon nito, kaya masasabi ko na isa ito sa mga gamitin ng tao. Kung ako po, dito ko tinitingnan ang aking nais na makita sa aking sarili. Kung ako ba’y maayos o hindi.

Napakahusay, Gen!

Ngayon naman, basahin natin ang isang tula.

Alamin natin kung paano ginamit ng may-akda ang

salamin para mailarawan ang kanyang sarili.

2. Paghawan ng Balakid

Ngunit bago natin ito basahin, linangin muna

natin ang mga salitang mahirap maunawaan na

nakapaloob sa tula.

Basahing mabuti ang bawat pangungusap.

Mayroong mga ginulong titik sa ibaba nito na

kasingkahulugan ng nasalungguhitan. Kapag naaayos na

ang mga titik ay maaari nang ilapat sa inihanda kong

cross-word-puzzle.

1. Nagkaroon ng pekas si Maria dahil sa kanyang

sabong pampaputi.

• tmaans gn khaum - mantsa ng mukha

2. Ang dibdib ko’y kumakabog tuwing nakikita

ko ang aking crush.

• nbakaaikahn -kinakabahan

3. Mahalaga sa akin ang aking mga mangingibig.

• halmmagnaa -nagmamahal

4. Lumalaki ang kanyang mga mata, sisipatin niya

ang aking mukha.

• gmapasadma -pagmamasdan

5. Ang kanyang ilong ay retoke.

• keep -peke

6. Ang mga magkakaibigan ay nagmamasid sa sakahan.

• ngaitiitt -tititigan

7. Tatapatan niya ako ng baril.

• aaahipnrh -haharapin

3. Pagbibigay ng Pangganyak na Tanong

Bago pa man din simulan ang pagbabasa

sa tula, mayroong mga tanong sa pisara na magiging

gabay ninyo sa pagbabasa.

Pansinin ang mga salitang “titingin,”

“magmamasid” at “sisipatin”. Ano ang

pagkakaiba ng bawat isa? Bakit ang mga ito ang

ginamit na salita sa akda?

B. Habang Bumabasa

1. Unang Pagbasa sa Tula

Ngayon, mayroon akong kopya ng akdang

“Salamin” na nakasulat sa manila paper. Hayaan

muna ninyong ako ang unang bumasa sa tula nang

malakas at madamdamin upang madama natin

ang gustong ipahiwatig nito.

(Babasahin ng guro ang tula sa harap

ng klase)

2. Ikalawang Pagbasa sa Tula

Ngayon, nabasa ko na ang tula. Bibigyan ko

naman kayo ng pagkakataon upang basahin ito.

Ang unang saknong ay babasahin ng unang pangkat.

Ang ikalawang saknong ay para sa ikalawang pangkat.

Ang ikatlong saknong ay para sa ikatlong pangkat.

At ang pang-apat ay para sa huling pangkat.

Basahin ito nang malakas at madamdamin.

(Babasahin ng mga mag-aaral ang tula.)

3. Pagtatalay-Estetiko

Alam kong hindi na bago sa inyo ang tula.

Ano na nga ba ulit ang pinakamahalagang sangkap

ng tula?

Ang dalawang pinakamahala-gang sangkap ng tula ay ang sukat at tugma, ma’am.

Tama. Ano ba ang tinatawag na sukat ng tula?

Ang sukat ang siyang tumutukoy sa bilang ng pantig ng bawat taludtod ng tula.

At sa mga tradisyunal na tula, ang sukat ay

maaaring aanimin, pipituhin, wawaluhin, lalabing-

dalawahin, lalabing-animin o lalabing-waluhin.

Ngunit sa kasalukuyan, palasak ang tulang mala-

yang taludturan o ang tulang walang isinasaalang na

bilang ng pantig sa taludtod. Ang mga tradisyunal na

tula ay may sesura. Ano na nga ba ulit ang tinatawag

na sesura?

Ang sesura ay ang bahagyang pagtigil sa pagbasa o pagbigkas ayon sa hinihingi ng diwa sa isang taludtod.

Magaling. Sa tulang may sukat na lalabing-

dalawahin, ang sesura ay bumabagsak sa ika-6 na

pantig. Ano naman ang ikalawang sangkap?

Ang ikalawang sangkap po ng tula ay ang tugma.

Ano ba ang tugma sa isang tula?

Ang tugma po ay tumutukoy sa pagkakasintunugan ng huling salita ng mga taludtod.

Magaling. Mayroon ding dalawang uri ng

tugma sa patinig, ang tugmang ganap at tugmang

karaniwan. Ano ba ang pagkakaiba ng dalawa?

Sa tugmang ganap po ay magkasintunog at magkakatulad ang diin at tuldik sa huling pantig ng dulong salita ng bawat taludtod samantalang sa tugmang karaniwan, ang huling pantig ng dulong salita ng bawat taludtod ay magkakatulad ng tunog ngunit magkakaiba sa diin.

Mayroon ding tinatawag na tugmang katinig

sa panulaang Filipino at ito’y nahahati sa dalawang

pangkat. Ang una ay binubuo ng mga katinig na b, k,

d, g, p, s, at t at ang mga ito’y magkakasintunog ayon

sa patinig na nasa unahan. Ang ikalawang pangkat

naman ay binubuo ng mga katinig na l, m, ng, r, w, at y

at magkakapareho ang tunog ayon sa patinig na nasa

kanilang unahan.

Mayroon din tayong tinatawag na larawang

diwa. Ano na ba ulit ito?

Ang larawang diwa ay katumbas ng imagery sa ingles. Ito ang salitang nakapaloob sa tula na kapag binabanggit ay nag-iiwan ng mga tiyak na larawan sa kaisipan.

Tama, pinapatalas din ang ating iba’t ibang pan-

dama; pang-amoy, paningin, pandinig, panlasa at

pandamdam.

Ngayon presko na ang inyong kaalaman tungkol

sa mga sangkap ng tula. Hindi na tayo mahihirapan para

suriin ang tula ni Assunta Cuyegkeng na “Salamin”.

Ang tula bang ito ay ginagamitan ng sukat at tugma?

Hindi po ito ginagamitan ng sukat ma’am. Ito po ay malayang taludturan ngunit mayroong tugmaan.

Tama! Tingnan naman natin ang mga linyang ito

sa tula.

Walang kurap siyang titingin sa akin,

itong kakambal ko sa salamin.

.

.

.

pag-aaralan pati ang mata kong

kape pala ang kulay, hindi itim.

Ngayon, anong uri ng tugma mayroon ang dala-

wang linyang ito?

Ang uri po ng tugmang nagamit sa unang nailahad ay tugmang ganap.

Bakit tugmang ganap?

Ito po ay maiuuring tugmang ganap sapagkat ang huling pantig ng dulong salitang “akin” at “salamin” ay magkasintunog at magkatulad ang diin at tuldik.

Magaling. Sa pangalawa naman. Anong uri ng

tugma ito?

Ang uri ng tugma sa ikalawang nailahad ay maiuuring tugmang karaniwan. Sapagkat ang huling pantig ng dulong salitang “kong” at “itim” ay magkatulad sa tunog ngunit magkaiba sa diin.

Tama, ang “kong” ay binibigkas nang mabilis

samantalang ang “itim” ay binibigkas nang mabagal.

Tingnan naman natin ang linyang ito .

.

.

.

Dito nagtatago ang aking mangingibig,

ina at ama, anak, kapatid,

.

.

Anong uring tugma ang ginamit sa mga linyang

ito?

Ginamit po rito ang tugmang katinig dahil ang mga huling dulo ng letra ng salita ay “g” at “d” kung kaya’t ang mga ito’y magkasintunog ayon sa patinig na nasa kanilang unahan, ang patinig na “i”.

Tama. Ang mga pantig “ig” at “id” ang siyang

tinutukoy sa bahaging ito.

Ano naman ang larawang diwa sa tula?

Ang mabubuo ko pong larawang diwa o imahe sa tula ay ang hitsura ng persona.

Magaling! John.

4. Ikatlong Pagbasa sa Tula

Sadya ngang napakaganda ang isang tula kung

ginagamitan ng tugma . Ito man ay malayang taludturan

makikita pa rin natin ang larawang diwa.

At muli, upang mabigyang-buhay ang pagtanggap

natin sa tula at marinig ang kagandahan nito ay sabay-

sabay ninyong basahin nang madamdamin ang tula.

( Babasahin ng mga mag-aaral nang sabay-sabay ang tula)

C. Pagkatapos Bumasa

1. Pagtatalakay sa Binasa

Nabasa na nga ninyo nang mahusay ang tula

at upang mas maganda ang ating talakayan, gumamit

tayo ng isang istratehiyang magpapatalas sa antas ng

kakayahan ninyo sa pagsagot ng mga tanong sa pag-

unawa sa pamamagitan ng isang sistematikong pagsu-

suri ng mga tanong. Ang tinutukoy kong istratehiya

ay ang “Ugnayang Tanong Sagot.”

(Ipapakita ng guro sa pisara ang halimbawa ng

UTS na modelo)

Sa istratehiyang ito ay may dalawang kategorya

ang tanong at ang mga ito ay “Nasa Aklat” at “Nasa

Isipan.” Ang bawat kategorya ay mahahati pa sa dalawa,

sa hanay ng “Nasa Aklat” ay ang “Nasa Teksto Mismo”

at “Isipin at Hanapin” samantalang sa hanay ng “Nasa

Isipan” ay ang “Ikaw at ang Awtor” at “Sa Aking Sarili”.

Ngayon ay bibigyang-eleborasyon muna natin ang mga

ito nang kaunti. Papaano nga ba natin matutukoy ang

mga sagot sa isang tanong kung ito ay “Nasa Teksto

Mismo?”

Kapag ang sagot po ay nasa teksto at madaling hanapin, ma’am.

Magaling! Ang mga salitang ginamit sa tanong

at ginamit sa pagsagot ay nariyan mismo sa teksto.

Paano naman ang pagsagot sa hanay ng “Isipin at

Hanapin?”

Ang sagot naman po ay nasa teksto ngunit kailangan mong pag-ugnay-ugnayin ang iba’t ibang bahagi ng kwento para makita ang kasagutan nito.

Tama. Samantalang sa “Ikaw at ang Awtor”,

wala sa teksto ang sagot. Kailangang gamitin ang dating

kaalaman at kung ano ang sinasabi ng awtor sa teksto

at pag-uugnayin ang dalawang ito. At ang panghuli,

“Sa Aking Sarili”, paano naman kaya ito?

Wala rin sa teksto ang sagot, ma’am. Masasagot lamang ang tanong gamit ang pansariling karanasan.

Tama kayo sa mga naging kasagutan ninyo.

Ngayon mayroong na kayong kaalaman tungkol sa pag-

kakaiba ng mga kategoryang ito. Dumako na tayo sa pag-

sagot sa mga katanungan ko kanina. Ano ang pagkakaiba

ng mga salitang “titingin”, “magmamasid”, at “sisipatin”

sa tula?

Mayroon pong pagkakaiba ang mga salita. Ang kahulugan po ng titingin ay sulyap lamang. Ang sisipatin naman po ay sisilipin, samantalang ang magmamasid ay tumatanaw.

Mahusay! Saan kaya natin maaaring ihanay ang

naging tanong sa mga naibigay na kategorya? At paano

nakuha ang sagot?

Ito po’y nasa hanay na “Ikaw at ang Awtor” sapagkat ang naging sagot po ay wala sa teksto ngunit nabuo ito sa sariling isipan mula sa ideya ng tula na inilahad ng teksto at mula na rin ito sa dating kaalaman.

Oo, tama. Bakit naman kaya ito ang ginamit na

mga salita?

Ito ang ginamit na mga salita para magkaroon ng kaibahan. Maaaring maipahayag sa ating mga mambabasa ang wastong paggamit sa mga salita.

Tama. Saan naman kaya ihahanay ang

tanong?

Naihahanay pa rin po ito sa

“ Ikaw at ang Awtor”.

Magaling! Sino naman ang nakita sa salamin?

Ang nakita po sa salamin ay ang kanyang kakambal.

Oo. Saan naman maihahanay ang katanungan?

Ito po’y maihahay bilang nasa kategoryang “Nasa Teksto Mismo.” Sapagkat ang naging sagot ay tuwirang nakalahad sa teksto at ang impormasyong nabanggit ay galing pa mismo sa binasa.

Oo. Bakit naman kaya kakambal ang turing

niya dito?

Kakambal po ang turing niya rito dahil sarili niya mismo ang nakikita niya sa salamin.

Magaling. Sa anong kategorya naman natin

maihahanay ang tanong?

Ito po ay nasa hanay na “Isipin at Hanapin” dahil ang sagot po ay nasa teksto mismo ngunit pinag-ugnay-ugnay po ang mga ideya sa tula para makita ang tamang sagot na sarili niya mismo.

Tama. Bakit hindi niya itinuring na “ako”

ang kakambal niya?

Hindi niya itinuring na “ako” ang kakambal niya dahil isa ito sa mga teknik na ginamit sa tula. Para magkaroon ng buhay at larawang diwa ng tula.

Magaling. Sa anong kategorya ito maihahanay?

Sa kategoryang “ Ikaw at ang Awtor” po ma’am.

Oo. Ano naman ang ibig sabihin ng dibdib na

kumakabog? Natutulog?

Ang ibig sabihin po ng dibdib na kumakabog ay parang tumutunog nang malakas at ang natutulog po ay walang tunog.

Oo. Kailan naman kumakabog/natutulog ang

ating dibdib?

Kumakabog po ang aking dibdib kapag ako’y natatakot. Natutulog naman po ito kapag kampante ako sa aking sarili.

Tama. Sa anong kategorya ito maihahanay?

Sa kategoryang “Sa Aking Sarili” sapagkat ang mga nailahad na kasagutan ay wala ng kinalaman sa mga pangyayari sa tula.

Magaling. Ano ang nagtatago sa dibdib ng

persona?

Ang nagtatago po ay ang kanyang mangingibig.

Oo. Sa anong kategorya ito maihahanay?

Ang kategoryang sa “ Teksto Mismo.”

Ano naman ang halaga ng salitang “nagtatago?”

Ang halaga po ng salitang nagtatago ay para maipahayag na lingid itong naipapakita kapag siya ay nananalamin.

Tama. Saan maihahanay ang tanong?

Ang kategoryang “Ikaw at ang Awtor.”

Oo. Babae ba o lalaki ang persona at ilang

taon na kaya siya?

Ang persona po ay isang babae na may edad 30-40 dahil naisasaad sa tula na mayroong “anak,” “linya,” “pekas” ang persona. Nakilala ko po siyang babae dahil nailantad sa tula ang salitang “retoke.”

Tama. Kaya ang tanong ay maihahanay sa “Ikaw

at ang Awtor.”

Ngayon batay sa inyong mga kasagutan, anong

salamin kaya ang tinitingnan ng persona?

Ang salamin po na tinitingnan ng persona ay katumbas sa salitang ingles na mirror.

Magaling! Sa anong kategorya ulit ito maiha-

hanay?

Sa kategorya po ng “Isipin at Hanapin.”

Talagang mayroon na kayong magandang

sandigan upang mapataas pa ang antas ng inyong kaka-

yahan sa pagsagot ng mga tanong sa pag-unawa sa

pamamagitan ng inyong pagsagot. At ngayon, gamit ang

isang fishbone organizer , magbibigay kayo ng mga

salitang nagpapatunay na mirror ang ginamit sa tula.

Ang mga salitang ito ay makikita sa teksto mismo.

2. Pagpapayamang Gawain

Suriin ang inyong mga sarili. Tingnan

at suriin ang inyong batang larawan at maging ang

pinakabagong litrato na inyong dala. Sumulat ng

isang talatang naglalarawan ng mga pagbabagong

mapapansin ninyo sa inyong sarili.

Pagkatapos, sa inyong pangkat, magbabahagian

kayo ng isinulat. Ang bawat pangkat ay binubuo ng

apat na katao.

Tatawag ako ng ilang pangkat upang ibahagi

sa klase ang kanilang napag-usapan.

Ipasa ang mga talatang naisulat.

Masayang naglalaro, walang problema, ito ang nakita ko sa aking

batang larawan. Nakangiti ako sa bisig ng aking ate. Tuwang-tuwa sila sa aking mga kilos kaya naman lagi nila akong binubuhat. Wala akong pakialam noon kahit na wala akong saplot at kahit na nakatingin lahat ng tao sa aking katawan. Malaya akong gumawa ng mga pambatang gawain.

Samantala, sa litrato ko ngayon ay mayroon na akong mga tigyawat. Tigyawat na naglalarawan ng pagod, puyat, stress, depression at kung anu-ano pang dahilan. Pihikan na rin ako pagdating sa mga damit. Gusto ko iyong katamtaman lang sa aking katawan, hindi bulgar at maayos tingnan kapag isinuot ko. Limitado na rin ang aking paggalaw at asal-dalaga na ako.

4. Takdang Aralin

Bilang kaugnay sa ating naging liksyon sa araw

na ito, ibibigay ko bilang takdang aralin ang paggawa

ninyo ng tulang may malayang taludturan ngunit

ginagamitan ng tugma at mayroong larawang diwa.

Ang tema ng tulang inyong gagawin ay tungkol

sa pagretoke ng mga tao.